Ngày 23 tháng Chạp hàng năm theo phong tục của người Việt là ngày cúng ông Công, công Táo hay còn gọi là Tết Táo quân. Theo tín ngưỡng dân gian, ngày cúng ông Công, ông Táo chính là ngày vua bếp lên chầu trời báo cáo việc bếp núc, làm ăn, cư xử của gia đình trong năm đó.
Đây còn là tục lệ bày tỏ sự tri ân đối với các vị thần đã quanh năm lo toan cai quản duy trì nếp sinh hoạt gia đình, đồng thời nhắc nhở mỗi người có trách nhiệm hơn trong việc quan tâm, thu vén gia đình. Tục cúng ông Công, ông Táo cũng như các phong tục tốt đẹp khác của dân tộc luôn hướng con người tới những điều thiện, tốt đẹp trong cuộc sống.
Tục cúng ông Công, ông Táo cũng như các phong tục tốt đẹp khác của dân tộc luôn hướng con người tới những điều thiện, tốt đẹp trong cuộc sống. Ảnh minh họa
Tuy nhiên, hiện nay nhiều gia đình chưa hiểu đúng ý nghĩa của tập tục này nên có những ứng xử chưa phù hợp như: đốt vàng mã quá nhiều, cầu xin tài lộc, phóng sinh cá kèm rác thải gây ô nhiễm môi trường…
Đặt mâm cỗ ở bếp
Theo các chuyên gia phong thủy, tín ngưỡng, thực tế đúng là ông Công là vị thần cai quản đất đai trong nhà còn ông Táo là 3 vị đầu rau trông coi việc bếp núc nhưng tất cả các vị này đều phải được thờ phụng ở trên ban thờ chính của gia đình.
Theo truyền thống, trên bàn thờ các gia đình luôn có 3 bát hương và bát hương chính giữa bao giờ cũng đều dành để thờ các vị thờ thổ công, long mạch, táo quân, tiền chủ những vị cai quản mảnh đất mình cư ngụ, cầu giúp gia đình ăn ở yên ổn. Cùng với đó, hai bát hai bên mới là thờ các vị trong gia tiên, tiền tổ. Việc làm lễ cúng ông Công, ông Táo cần phải được thực hiện ở trên ban thờ, nơi trang trọng của gia đình.
Cụ thể, chuyên gia phong thủy Phạm Cương cho biết, trong lễ cúng ông Công ông Táo, nếu nhà có ban thờ Táo quân (thường đặt gần bếp) thì thắp hương ở ban thờ này.
Nếu không có ban thờ Táo quân riêng thì phải thắp hương ở ban thờ thần linh hoặc gia tiên chứ không nên cúng lễ ở bếp. Vì từ xưa đến nay, ban thờ luôn có ý nghĩa đặc biệt là “cầu nối” để tưởng nhớ đến ông bà, tổ tiên, người đã khuất, thường được đặt ở nơi trang trọng, linh thiêng.
Đốt vàng mã quá nhiều
Hiện nay, trong mâm lễ cúng ông Công, ông Táo nhiều gia đình không tiếc tiền sắm sửa mâm cao cỗ đầy, mua nhiều tiền vàng thậm chí sắm máy bay, điện thoại bằng vàng mã… làm “phương tiện” tiễn ông Táo về chầu trời. Điều này, theo chuyên gia phong thủy Phạm Cương đều là quan điểm sai lầm, không đúng với truyền thống.
“Theo Phong tục từ ngàn xưa thì ông Công, ông Táo chỉ cưỡi cá chép nên việc cúng ông Công ông Táo bằng những đồ vàng mã mô tả những phương tiện, đồ vật hiện đại như: máy bay, điện thoại …thể hiện sự lệch lạc trong nhận thức của một số người.
Việc thờ cúng nói chung hay việc cúng ông Công ông Táo nói riêng thể hiện tấm lòng thành, cái tâm của gia chủ đối với các đấng thần linh. Lễ vật phải tùy vào điều kiện của từng nhà và phải đúng cách chứ không phải cứ mâm cao cỗ đầy, đồ cúng sang trọng đắt tiền mới là tốt”, chuyên gia Phạm Cương nhấn mạnh.
Khấn xin tài lộc, sung túc
Theo Ts Vũ Thế Khanh Tổng giám đốc Liên hiệp Khoa học công nghệ tin học ứng dụng UIA, lễ cúng 23 tháng Chạp mang ý nghĩa tiễn ông Công ông Táo về trời để báo cáo việc lớn việc nhỏ trong năm của gia chủ với thiên đình. Vì thế, việc cầu xin tài lộc, sung túc là không nên. Các gia đình chỉ nên khấn xin Táo quân báo những việc tốt đẹp trong năm.
Ném cá xuống nước
Khi thả cá không nên thả cá từ trên cao như đứng trên cầu, bờ xa ném cá xuống nước
Sau khi kết thúc lễ cúng ông Công ông Táo, các gia đình tiến hành hóa vàng mã và mang cá chép thả xuống sông hồ. Việc thả cá chép ngoài việc cung cấp “phương tiện” cho ông Táo lên trời còn mang ý nghĩa phóng sinh, hướng thiện.
Chính vì thế, theo các chuyên gia nên chọn nơi nước sạch để cá có thể sống được. Khi thả cá không nên thả cá từ trên cao như đứng trên cầu, bờ xa ném cá xuống nước vì như vậy cá sẽ chết. Nên chọn một địa điểm mép nước ở sông, hồ và thả cá từ từ. Đặc biệt, không nên ném cả túi nilon xuống nước để tránh gây ô nhiễm môi trường.
Cúng lễ sau 12 giờ trưa ngày 23 tháng Chạp
Theo quan niệm dân gian, 12 giờ trưa ngày 23 tháng Chạp sẽ là thời hạn để ông Công, ông Táo “bay về trời” báo cáo với Ngọc Hoàng. Chính vì vậy, việc làm lễ cúng cần phải tiến hành trước giờ này.
Thời điểm đẹp nhất để cúng ông Công, ông Táo là vào giờ Ngọ ngày 23 tháng Chạp. Tuy nhiên, tùy theo điều kiện gia đình, mọi người cũng có thể làm lễ cúng vào trưa và chiều ngày 22 hoặc sáng ngày 23 tháng Chạp.
Hiệp Nguyễn