Theo một khảo sát do Heineken thực hiện, 86% người Việt Nam lái xe sau khi uống rượu bia và có tới 37% người dân cho rằng đây là hành vi có thể chấp nhận được. Con số này khá cao so với kết quả 28% trên toàn cầu.
Với mong muốn góp phần thay đổi hành vi lái xe sau khi đã uống rượu bia, cuối tháng 11/2018 Heineken cùng Uỷ ban An toàn Giao thông Quốc gia (UBATGTQG) đã tổ chức buổi Tập huấn truyền thông thay đổi hành vi “Đã uống rượu bia – không lái xe” cho gần 200 cán bộ quản lý truyền thông trên cả nước. Buổi tập huấn có sự tham gia của bà Sille Krukow, chuyên gia thay đổi hành vi người Đan Mạch với 15 năm kinh nghiệm về tâm lý học và thay đổi hành vi tại nhiều quốc gia trên thế giới. Trong hai năm qua, bà Sille Krukow đã phối hợp cùng nhãn hàng Heineken phát triển các giải pháp thực tiễn và sáng tạo, giúp tác động nhằm thay đổi hành vi lái xe sau khi uống rượu bia tại nhiều thị trường trên thế giới như Ý và Anh.
Ông Alexander Koch – Giám đốc thương mại cấp cao Heineken
Bà Sille Krukow cho biết: “Với tôi, thách thức lớn nhất đó là thiết kế được các giải pháp có thể nhân rộng và từ đó góp phần thay đổi hành vi tại nhiều quốc gia trên thế giới. Chính vì vậy, chúng tôi luôn thử nghiệm các giải pháp kỹ lưỡng trước khi triển khai trên quy mô lớn.
Ví dụ các quán bar, điểm bán nhỏ ở khu vực nông thôn sẽ đòi hỏi giải pháp khác với các điểm bán lớn ở khu vực thành thị. Đồng thời, khi được áp dụng ở mỗi thị trường, chúng tôi đều điều chỉnh các giải pháp nói trên cho phù hợp với văn hóa của quốc gia hoặc địa phương đó.”
Bà Sille Krukow – chuyên gia thay đổi hành vi nổi tiếng người Đan Mạch.
Đội ngũ chuyên gia nhiều kinh nghiệm về nghiên cứu hành vi của công ty Krukow do bà Sille Krukow thành lập đã nhận thấy rằng phần lớn người uống rượu bia thường không có dự định sẽ lái xe sau khi uống rượu bia. Tuy nhiên khi bắt đầu cuộc vui cùng bạn bè và gia đình, các thói quen hình thành do bối cảnh văn hoá, xã hội sẽ lấn át và khiến họ tự cho phép bản thân lái xe dù đã uống rượu bia.
Những kết quả nghiên cứu về tâm lý học hành vi cũng cho thấy 90% quyết định chúng ta đưa ra chịu sự chi phối của bản năng và thói quen, và chỉ 10% quyết định được đưa ra dựa trên lý luận có tính lý trí. Thói quen chịu sự tác động đáng kể của môi trường sống và sinh hoạt xung quanh chúng ta. Tuy nhiên sau khi đã uống rượu bia, thì những quyết định chi phối bởi thói quen sẽ lên đến 98%.
Thống kê về phản ứng của não bộ khi ra quyết định trước và sau khi uống
Chính vì vậy, việc thiết kế lại môi trường quán bar đóng vai trò quan trọng trong việc giảm tình trạng lái xe sau khi uống rượu bia. Bà Sille Krukow đề xuất chọn những thời điểm can thiệp và vị trí tiếp cận trong môi trường quán có phục vụ rượu bia gồm: Khi bước vào quán; khi mua đồ uống đầu tiên; trong quá trình uống và khi ra về.
Những biển hiệu được đặt ở khắp nơi để giúp khách hàng tự mình đưa ra quyết định “Đã uống rượu bia – không lái xe”
Ba thời điểm này đều có cơ hội lớn để can thiệp và cải thiện hành vi của người uống rượu bia. Ví dụ: khi khách đi xe đến quán sẽ có những bảng chỉ dẫn đậu xe vào khu vực giữ xe qua đêm không thu phí dành cho những vị khách có ý định uống dù chỉ 1 ly; cung cấp phương tiện đi lại thay thế khi rời quán.
Tăng cường hiển thị các câu nhắc nhở, các hình ảnh minh họa trong suốt hành trình khách đến và đi khỏi quán cũng là những cách hiệu quả giúp khách hàng thay đổi nhận thức và hành vi.
Khi được triển khai tại Anh, giải pháp thiết kế lại không gian các quán bar nói trên đã giúp giảm đến 50% số lượng người lái xe sau khi uống rượu bia ở những điểm đạt kết quả tốt nhất. Video chiến dịch đã diễn ra tại Anh: https://youtu.be/y6Ie_7JQVFE
Đại diện Heineken cũng cho biết, mùa lễ hội cuối năm này, có tổng cộng 37 điểm bán tại Hà Nội và TP.HCM sẽ được thiết kế theo mô hình nói trên, đó là những điểm bán kiểu mẫu giúp hỗ trợ và định hướng người tiêu dùng tự mình đưa ra quyết định “Đã uống rượu bia – không lái xe”. Danh sách các quán kiểu mẫu tại HCMC: https://bit.ly/2LpESjW và Hà Nội: bit.ly/khonglaixe.
Tại buổi Tập huấn truyền thông thay đổi hành vi “Đã uống rượu bia-không lái xe” nói trên, bà Sille Krukow đã giúp các cán bộ của UBATGTQG hiểu rõ hơn về tâm lý học hành vi và những ứng dụng thành công trên thế giới. Đồng thời, bà Sille Krukow cũng đề xuất những giải pháp thực tế và đơn giản nhằm giúp thay đổi hành vi của người lái xe sau khi đã uống rượu bia.
Các cán bộ truyền thông bàn luận sôi nổi
Ông Khuất Việt Hùng, Phó ban ATGTQG cũng có mặt trong buổi tập huấn cho biết: “Chúng tôi rất kỳ vọng vào chương trình tập huấn lần này. Những giải pháp giúp thay đổi hành vi đã thể hiện tính hiệu quả tại các nước khác. Rõ ràng chúng ta cũng có thể áp dụng những kiến thức về phân tích hành vi con người và đưa ra những giải pháp giúp thay đổi hành vi lái xe sau khi uống rượu bia tại Việt Nam.
Những đối tượng được lựa chọn tham gia tập huấn lần này là những cán bộ của văn phòng ATGT địa phương. Sau buổi tập huấn này, những người hôm nay được tập huấn sẽ về tập huấn lại cho những cán bộ khác ở địa phương, đồng thời họ sẽ là những người thiết kế những chương trình vận động để thay đổi hành vi, thực hiện mục tiêu đã uống rượu bia thì không lái xe ở địa phương.”
Ông Khuất Việt Hùng – Phó Chủ tịch Ủy ban ATGTQG
Trong kế hoạch sắp tới của chiến dịch “Đã uống rượu bia- không lái xe”, UBATGTQG sẽ phối hợp với các trường đại học để tổ chức các buổi tập huấn, giúp các thế hệ sinh viên Vệt Nam trở thành những người tiên phong về uống có trách nhiệm.